Komunikat w sprawie Getin Noble Bank S.A.

Komunikat publikujemy za zgodą i na polecenie zawiadamiających.

Kancelaria skierowała do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Zawiadomienia dotyczą umów kredytów indeksowanych do CHF, zawartych z dawnym Getin Bank S.A. (obecnie Getin Noble Bank S.A.), które zawierają zapisy o tym, iż tabele kursów CHF ustalane są na podstawie danych z godziny 16.00.

Chodzi konkretnie o następujące postanowienia umowne:

1/ umieszczone w niektórych umowach:

„bankowa Tabela kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut, zwana tabelą Kursów – sporządza przez merytoryczną komórkę banku na podstawie kursów obowiązujących na rynku międzybankowym w chwili sporządzania tabeli i po ogłoszeniu kursów średnich przez NBP, tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego”.

2/ umieszczanie w niektórych aneksach do umów:

„Bank określa wysokość kursu kupna i sprzedaży waluty Kredytu, który ma zastosowanie do przeliczenia kwoty uruchamianego kredytu i obliczania należności z tytułu rat kredytu i odsetek w następujący sposób:

a. Kursy kupna i sprzedaży waluty obowiązujące w Banku publikowane są w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych”.

b. Tabela sporządzana jest o godz. 16.00 każdego dnia roboczego i obowiązuje przez cały następny dzień roboczy. Kurs kupna i sprzedaży waluty obowiązujący w Banku ustalany jest na podstawie kursu rynkowego wymiany walut dostępnego w serwisie Reuters w momencie sporządzania „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem walut obcych.”

Praktyki banku w okresie od 2004 roku do dnia dzisiejszego, a dotyczące wskazanych zapisów, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego budzą bowiem poważne wątpliwości zawiadamiających, w związku z czym istnieje konieczność zweryfikowania działań banku.

Zebrany w sprawie obszerny materiał dowodowy uzasadnia obawy, iż bank przy zawieraniu umów kredytu mógł wprowadzać w błąd niektórych kredytobiorców co do treści umów, co do sposobu wykonywania umów oraz co do treści aneksów do umów. Jest bowiem prawdopodobnym, że kurs nie był ustalany według danych na godzinę 16.00, a było to obowiązkiem banku.

Istotnym jest również, że bank swoimi praktykami mógł co najmniej znacząco utrudniać kredytobiorcom dotarcie do istotnych informacji o sposobie wyliczeń kursu kupna/sprzedaży CHF. Zachodzi potrzeba zweryfikowania praktyk banku w świetle zgodności jego postępowania między innymi z przepisami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

W związku z powyższym mec. Radosław Górski, który reprezentuje kredytobiorców, skierował w ich imieniu do UOKiK stosowne pisma, po to, aby UOKiK zweryfikował opisane wyżej obawy kredytobiorców.
Sprawie nadano sygnaturę DDK-60-53/18. Nr kancelaryjny: 4891
(adres: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Plac Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa).

Osoby, które:
– posiadają w swoich umowach opisane wyżej zapisy;
– zawarły umowy kredytu w przekonaniu, iż bank będzie wobec nich stosował, zgodnie z umową, opisaną wyżej procedurę wyliczenia kursów kupna/sprzedaży CHF, w oparciu o dane obiektywne i pochodzące dokładnie z godziny 16.00;
– nie są w stanie uzyskać informacji od banku na temat tego, w jaki sposób bank ustalał kurs kupna/sprzedaży CHF w całym okresie kredytowania, ponieważ bank odmówił im udzielenia takich informacji, albo wprost oświadczył, że informacji nie posiada;

mogą zgłosić się do UOKiK  przedstawiając posiadane dokumenty, powołując się na wskazaną sygnaturę.

W ten sposób UOKiK będzie dysponował obszernym materiałem dowodowym niezbędnym do rzetelnego przeprowadzenia postępowania.

Na obecnym etapie proszę powstrzymać się od wypowiedzi uprzedzających ewentualne rozstrzygnięcia. Swoją aktywność ograniczmy do przekazania UOKiK wszystkich istotnych informacji oraz dowodów.
Nie przesądzając jednak w żaden sposób o rozstrzygnięciu ewentualnych postępowań dowodowych wskazać należy, iż ich wynik może mieć bardzo duże znaczenie dla kredytobiorców.

Jeżeli bowiem przyjąć założenie, że:
– bank pomimo opisanej wyżej procedury od wielu lat nie ustalał kursu kupna/sprzedaży CHF w oparciu o zasady umowne;
– bank utrudnia albo uniemożliwia kredytobiorcom udostępnienia danych źródłowych oraz informacji o tym, w jaki sposób liczono kurs kupna/sprzedaży CHF;
to taki stan rzeczy może mieć znaczenie dla kredytobiorców.

Niezależnie od prawnokarnej kwalifikacji takiego postępowania można mówić o wprowadzaniu w błąd kredytobiorców przy zawieraniu umów oraz o nieuczciwych praktykach rynkowych banku.
Precyzyjnie określony w umowie czas ustalenia kursu jest bardzo istotny dla kredytobiorców, ponieważ kursy na rynku międzybankowym zmieniają się średnio co kilka sekund. Obowiązek pobrania danych w ściśle określonym czasie mógł więc dawać kredytobiorcom pewność, że bank nie będzie dowolnie i korzystnie dla siebie wybierał wartości kursów.

Okoliczność, iż równocześnie bank znacząco utrudnia albo uniemożliwia kredytobiorcom dostęp do informacji i do dokumentów źródłowych, dotyczących sposobu ustalania kursów CHF, również może zostać zakwalifikowany jako praktyka sprzeczną z prawem konsumenckim, a także jako czyn zabroniony przez kodeks karny.
Taki stan rzeczy w zakresie prawa cywilnego w ocenie kancelarii może między innymi dawać kredytobiorcom możliwość unieważnienia umów przynajmniej na kilku niezależnych od siebie podstawach prawnych.

W związku z powyższym osoby które ewentualnie czułyby się wprowadzone w błąd co do treści umowy kredytu, gdyby rzeczywiście okazało się, że bank nie stosował i nie stosuje opisanej w umowie procedury, powinny rozważyć złożenie oświadczenia o uchyleniu się od skutków czynności prawnej pod wpływem błędu/podstępu oraz skorzystać z innych przewidzianych przez przepisy prawa możliwości.

Każdy z zainteresowanych ma również prawo domagać się od banku w swojej własnej sprawie udzielenia informacji na temat tego, czy bank w okresie kredytowania stosował umowne zasady ustalania kursów. Zainteresowani mają również prawo zweryfikowania udzielanych informacji w oparciu o dokumenty źródłowe, które powinien posiadać bank. Udzielone przez bank odpowiedzi powinny zaś być wysyłane do UOKiK, po to aby urząd miał dostęp do szerokiego materiału dowodowego w sprawie.

W naszym przekonaniu nie może być bowiem tak, że bank, będąc związanym zapisami umownymi w zakresie tego, w jaki sposób powinien być ustalany kurs CHF, odmawia kredytobiorcom dostępu do informacji na ten temat, powołując się na tajemnicę bankową albo tajemnicę przedsiębiorstwa, równocześnie oczekując zapłaty wierzytelności obliczonych w oparciu o nieznane kredytobiorcom dane. Kredytobiorcy powinni wystąpić do banku o udzielenie stosownych wyjaśnień i przede wszystkim o udostępnienie danych źródłowych, które potwierdzą stosowanie przez bank umownej procedury wyliczania kursów kupna/sprzedaży. 

W razie odmowy udzielenia wyjaśnień i przedstawienia dokumentów, prawem kredytobiorcy jest zaś poinformowanie o takiej praktyce wskazanych wyżej instytucji (z podaniem sygnatur akt) oraz podjęcie  innych kroków prawnych (na przykład złożenie reklamacji).

W związku z ewentualnie wadliwym (ponieważ niezgodnym z umową) ustalaniem kursu kupna i sprzedaży CHF zasadny byłby również wniosek, iż bank bezpodstawnie oczekiwał od kredytobiorców zapłaty kapitału kredytu oraz rat kredytowych przeliczonych na CHF – wyliczenia banku byłyby bowiem wadliwe i jako niezgodnie z umową nie mogą być wiążące zarówno w zakresie przeliczenia kapitału kredytu do CHF według kursu kupna, jak i w zakresie przeliczania wartości poszczególnych rat umownych z CHF na PLN. Bank ma bowiem wobec kredytobiorców, w świetle cytowanych wyżej zapisów umownych, wyłącznie roszczenie o zapłatę raty kredytowej wyliczonej według kursu CHF aktualnego na godzinę 16.00. Na tej samej zasadzie bank miałby ewentualnie roszczenie o zapłatę kapitału kredytu przedstawionego w CHF, tylko wtedy, gdyby wykazał, że kapitał kredytu w CHF został wyliczony zgodnie z obowiązującą w banku procedurą.

Będziemy informować o dalszych krokach prawnych podejmowanych przez kancelarię w ten sprawie.