Wyroki i najważniejsze dokumenty omawiane podczas konferencji dnia 8 grudnia 2018 roku w Warszawie.

Poniżej, na Państwa prośbę, przedstawiamy informacje dotyczące wybranych ważniejszych wyroków i dokumentów, omawianych przez mec. Radosława Górskiego w trakcie konferencji dot. kredytów powiązanych z walutą obcą, która odbyła się dnia 8 grudnia 2018 roku w Warszawie.

I. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej również TSUE) w wyroku z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie Pannon GSM Zrt. v. Erzsébet Sustikné Győrfi, w sprawie C-243/08, w sposób wyraźny wskazał, że ustanowiony w dyrektywie 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, że konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania, i w związku z tym godzi się on na warunki umowy zredagowane wcześniej przez przedsiębiorcę, nie mając wpływu na ich treść. Z tych względów TSUE uznał, że cel art. 6 dyrektywy 93/13 nie mógłby zostać osiągnięty, gdyby konsumenci mieli obowiązek samodzielnego powołania się na nieuczciwy charakter takich warunków oraz że skuteczna ochrona konsumenta może zostać osiągnięta jedynie wtedy, gdy sąd krajowy będzie miał kompetencję do ocenienia tego rodzaju warunków z urzędu.

Między innymi na tej podstawie Sąd Najwyższy w swojej uchwale z 19 października 2017 r., sygnatura akt III CZP 42/17, stwierdził, że: „rola sądu krajowego, wynikająca z europejskiego prawa ochrony konsumentów, nie ogranicza się do orzekania w przedmiocie nieuczciwego charakteru warunku umownego, lecz obejmuje również obowiązek zbadania tej okoliczności i to z urzędu. Co więcej, szczególne cechy postępowania sądowego, toczącego się na podstawie prawa  krajowego między profesjonalistą a konsumentem, nie mogą mieć wpływu na  ochronę prawną przysługującą konsumentowi na podstawie przepisów dyrektywy. Jeżeli zaś sąd uzna badany warunek umowny za nieuczciwy, nie stosuje go” .

II. Oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, wobec czego nie ma żadnego znaczenia w jaki sposób kurs CHF był przez bank ustalany. Klauzule umowne są zaś abuzywne z uwagi na ich treść – bank ma bowiem prawo do dowolnego i jednostronnego ustalania kursu CHF, w oparciu o niesprecyzowane i mające charakter oceny przesłanki. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, w jaki sposób bank wykorzystuje narzucone konsumentowi umowne prawo do jednostronnego ustalania kursu CHF.

Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 20 czerwca 2018 roku, sygnatura akt III CZP 29/17, stwierdził, iż oceny czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 3851 § 1 k.c.) dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.

III. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2016 roku, sygnatura akt I CSK 1049/14, stwierdził, że na skutek wejścia w życie tzw. ustawy antyspreadowej nie doszło do eliminacji abuzywnych postanowień umownych. Ustawa wprowadziła jedynie możliwość skorzystania z mechanizmów zmiany umowy, ale nie określiła ich treści.

IV. Informacje o wiedzy banków na temat ryzyka walutowego pochodziły z następujących dokumentów załączonych do publikacji pod tytułem Biała księga kredytów frankowych w Polsce, ZBP marzec 2015:

– 11.2005 – pismo banków do ZBP z apelem o zakaz udzielania kredytów w walucie innej niż waluta dochodu;

– 11.2005 – pismo ZBP do  Głównego Inspektora Nadzoru Bankowego z propozycją rozwiązań zmierzających do zakazu udzielania kredytów walutowych;

– 12.2005 – pismo prezesa ZBP z poparciem zakazu sprzedaży kredytów walutowych do GINB.

V. Wyrok TSUE C-186/16 z 2017-09-20, sprawa Andriciuc.

Przed zawarciem umowy lub w umowie:

-bank musi przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie decyzji przez konsumenta,

-bank musi przedstawić wahana kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej,

-bank musi klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby SILNA deprecjacja kursu waluty krajowej,

-bank musi wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia dla konsumenta w przypadku dewaluacji waluty. 

VI.Postanowienie TSUE C-126/17 z 2018-02-20, sprawa ERSTE Bank Hungary:

– orientacyjna kwota salda kredytu wyrażona w walucie obcej (CHF) podana informacyjnie w umowie kredytu nie wyczerpuje wymogów Dyrektywy co do przejrzystości, zdaniem TSUE, ten warunek mógłby zostać spełniony w przypadku podania w umowie jednoznacznego salda w CHF w stosunku do salda kredytu wyrażonego w walucie krajowej,

– jeśli kwota kredytu wyrażona w CHF zależy od kursu wymiany obowiązującego w chwili wypłaty, to (a) metody obliczenia faktycznej kwoty, oraz (b) kurs wymiany powinny być przejrzyste, aby konsument w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria mógł oszacować konsekwencje ekonomiczne.