Prawo do korzystania z walorów niezanieczyszczonego powietrza

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych do zapoznania się z opracowaniem autorstwa prawników kancelarii pod tytułem: “Prawo do korzystania z walorów niezanieczyszczonego powietrza jako prawo osobiste, prawo podmiotowe, dobro osobiste i prawo człowieka”. Opracowanie stanowi przede wszystkim polemikę ze stanowiskiem skarbu państwa oraz z uzasadnieniem wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 30.05.2018 roku, sygnatura akt II C 1259/15, dotyczącym smogu w Rybniku  i stanowi również integralną część wszystkich pism procesowych w sprwach dotyczących smogu i dóbr osobistych.

Z pełnym tekstem opracowania można zapoznać się tutaj.

Poniżej I rozdział opracowania:

Przed warszawskimi sądami w ramach akcji #pozywamsmog toczą się obecnie procesy sądowe o ochronę dóbr osobistych oraz o zapłatę odszkodowań z powodu złego stanu powietrza w Polsce, wytoczone przez obywateli przeciwko między innymi Skarbowi Państwa[1]. Obecnie przygotowywany jest również pozew grupowy dotyczący ustalenia odpowiedzialności Skarbu Państwa za zły stan powietrza w Polsce.

W toczących się przed warszawskimi sądami procesach Skarb Państwa konsekwentnie twierdzi, iż nie istnieje dobro osobiste, polegające na prawie do korzystania z walorów niezanieczyszczonego powietrza.

Zakończył się ponadto proces sądowy, który toczył się przed Sądem Rejonowym w Rybniku –wyrokiem z dnia 30.05.2018 roku, sygnatura akt II C 1259/15, Sąd oddalił powództwo o ochronę dóbr osobistych (wyrok jest nieprawomocny).

Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo między innymi dlatego, że jego zdaniem nie istnieje dobro osobiste, polegające na prawie do korzystania z walorów niezanieczyszczonego powietrza. Na polemice z takim stanowiskiem Sądu Rejonowego w Rybniku koncentrują się autorzy w niniejszym opracowaniu[2].

Zgodnie z treścią uzasadnienia analizowanego orzeczenia Sądu Rejonowego w Rybniku, zdaniem sądu prawo do życia w czystym środowisku nie jest samo w sobie dobrem osobistym.

Sąd wyjaśnił przy tym, iż jego zdaniem dobra osobiste muszą być ściśle związane z człowiekiem, obejmując jego fizyczną i psychiczna integralność, są to więc wartości immanentnie złączone z istotą człowieczeństwa i naturą człowieka. Sąd Rejonowy w Rybniku wyjaśnił ponadto, że dobra osobiste skupiają niepowtarzalną, pozwalającą na samorealizację indywidualność człowieka oraz jego godność. Prawa do życia w czystym i nieskażonym środowisku zdaniem sądu w Rybniku nie można zaliczyć do tak rozumianych dóbr osobistych.

Sąd Rejonowy w Rybniku stwierdza również, iż jego zdaniem zadośćuczynienie należy się „tylko w sytuacji naruszenia dobra osobistego – zdrowia, a to w postaci uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia; nie przysługuje w przypadku zagrożenia naruszenia tego dobra”. Krzywda zdaniem sądu musi wiązać się naruszeniem dobra osobistego w postaci zdrowia, która łączyłaby się z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia.

Sąd w Rybniku oparł się ponadto na wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1975, sygnatura akt I CR 356/75, zgodnie z którym „Prawo człowieka do nieskażonego środowiska biologicznego i do zaspokojenia uczuć  estetycznych pięknem krajobrazu może być chronione środkami przewidzianymi w art. 24 k.c. tylko wtedy, gdy pogwałcenie tego prawa stanowi równocześnie naruszenie lub zagrożenie praw osobistych, których przedmiotem są dobra osobiste w rozumieniu art. 23 k.c.” Na ten sam wyrok powołuje się również Skarb Państwa we wszystkich znanych autorom niniejszego opracowania procesach sądowych.

Podsumowując – w toczących się warszawskich procesach o odszkodowanie i o ochronę dóbr osobistych Skarb Państwa kwestionuje istnienie dobra osobistego polegającego na prawie do korzystania z walorów nieskażonego środowiska naturalnego, w tym prawa do czystego powietrza. Do podobnych wniosków doszedł również Sąd Rejonowy w Rybniku w omawianym wyroku.

Autorzy niniejszego opracowania nie zgadzają się z twierdzeniami Skarbu Państwa jak również z zaprezentowanym stanowiskiem sądu[3]. W przekonaniu autorów niniejszego opracowania prawo, którego treścią jest korzystanie z walorów niezanieczyszczonego powietrza jest prawem osobistym, prawem podmiotowym, dobrem osobistym  i prawem człowieka.

[1] Sprawy takie toczą się m.in. przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie pod sygnaturami akt I C 3936/18, I C 3954/18, VI C 947/18, VI C 1043/18 oraz Sądem Rejonowym dla m.st. Warszawy pod sygn. akt II C 4300/18.

[2] Warto wspomnieć, że właściwie cała argumentacja prawna przedstawiona w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku budzi zasadnicze wątpliwości i wymaga komentarza. W uzasadnieniu orzeczenia pojawiają się na przykład następujące stwierdzenia, które były przyczyną oddalenia powództwa, a które aż proszą się o komentarz w ramach odrębnego artykułu: „Powód i jego rodzina mieszka w Rybniku z własnej nieprzymuszonej woli. Jeżeli nie godzi się na taki stan rzeczy może w każdym momencie zmienić swoje miejsce zamieszkania”.

^[3] Niniejsze opracowanie w zakresie w jakim dowodzi istnienia dobra osobistego, którego treścią jest prawo do korzystania z walorów nieskażonego środowiska naturalnego (w tym prawo do czystego powietrza) zostało przedstawione po raz pierwszy w piśmie procesowym pełnomocnika r.pr. Radosława Górskiego złożonym do akt sprawy sądowej o sygnaturze VI C 1043/18 w dniu 17 sierpnia 2018 r. Opracowanie dnia 12.10.2018 roku przekazane zostało również Rzecznikowi Praw Obywatelskich wraz z wnioskiem o wstąpienie do toczącego się postępowania sądowego, który na chwilą obecną zdecydował się na przystąpienie do procesu dot. apelacji od wyroku Sądu w Rybniku z dnia 30.05.2018 roku, sygnatura akt II C 1259/15.